Ad fundum

Nog twee keer per dag onderbreekt de Berggeit met de Twee Kunstheupen haar klim naar boven en daalt ze af, het dal in, op zoek naar een spelonk met een ondergronds meer waarin ze onderduikt en eerst de bodem aan moet raken voor ze weer boven kan komen. 

Ik deed dat als kind al, in Indonesië. Ik bracht in het zwembad meer tijd onder dan boven water door en had een spelletje met mezelf dat ik pas weer boven mocht komen als ik eerst even de bodem van het zwembad had aangeraakt. Toen was ik al rücksichtslos. Maar ik leerde wel steeds langer mijn adem inhouden…

De wereld van de ondergrondse wateren waar de Berggeit maandenlang hele dagen in het duister doorbracht is nu een bezoeklocatie geworden (de rest van de dag normaliseert het leven in rap tempo), maar het is nog allerminst een pretpark. 

Het is een plek die bezocht moet worden omdat de Berggeit pas op de bodem van dat ondergrondse meer kan voelen hoe ze er werkelijk voorstaat; dat water fungeert letterlijk als onderwaterscherm. Om het long covid monster in een van zijn vele bekken te kunnen kijken voor het een van zijn vele koppen boven water uitsteekt en weer toehapt. De citalopram doet de zon vrolijker en helderder schijnen, de edelweiss langs de weg uitbundiger bloeien, en presenteert het kronkelige geitenpaadje omhoog als een voorname boulevard. Helemaal des Jokers... Voor depressievelingen is dat heel functioneel, die vertraagde afbraak van zelfgeproduceerde serotonine (citalopram is immers een SSRI [Selective Serotonine Re-Uptake Inhibitor]), maar ik was nooit depressief dus ik voor mij is die verlengde activiteit van de serotonine in mijn lichaam een bijwerking waar ik erg vrolijk en tevreden van ben, maar als ik niet uitkijk ook overmoedig. Die afdaling en duik in het ondergrondse meer vormen een broodnodige compensatie daarvoor. 

Als de Berggeit in metaforische zin onderduikt en afzakt naar de bodem, dan doe ik een poging om te rusten, minimaal twee uur achtereen, meestal rond een uur of 11 ‘s ochtends en een uur of 3 ’s middags. Het kost een uur platliggen met mijn ogen dicht (geen boek, geen telefoon) voor mijn hart minder luid gaat bonken en mijn hoofd minder druk wordt. Dat was altijd al zo, ook voor ik ziek werd. En dan val ik in een soort van slaap. Ik weet niet goed hoe ik het moet noemen met, naast een antidepressivum, ook nog een constante spiegel slaapmedicatie (mirtazapine) in mijn donder.

Achieve a state of lower consciousness, het is een grap van Calvin en Hobbes, die Alec me van de week stuurde, maar het is eigenlijk precies wat er gebeurt, en dan zonder popcorn en tekenfilms. Ik herken het als de comateuze toestand waar ik grote delen van december in verkeerde, en die de sleutel was tot mijn herstel: een ingebakerde mummie, zuigelingenstatus. Maar ik herken het ook als het gevoel dat je hebt als je middagdutje net iets te lang duurde en je de rest van de middag duf bent. Het is een lekker gevoel als je niets hoeft, maar als sloomheid niet in je vocabulaire zit, zoals bij mij, dan denk je ook: tjemig, is dit echt nodig, zo duf zijn? Ja dus. Dat is nodig. Zo moe ben ik dus nog steeds. En ik lig dus ook nog steeds 14 uur per dag in bed. 

Het mooie van deze fase van de ziekte is dat ik nu een keuze heb in hoe ik dit aantikken van de bodem plaats. Als doodgewoon, voor iedereen herkenbaar gevoel van een te lang middagdutje (ordinaire dufheid) of als voor mij uniek herkenbaar restant van een neurologisch verschijnsel van de long covid, niet alleen een symptoom, maar een toestand, een staat-van-zijn. De versteende zenuwuiteinden zijn niet zo versteend meer als ze in december waren. Ik krijg geen out-of-body experience meer. Maar het gevoel is hetzelfde: de zwaarte, het verlies van besef van tijd en plaats, de sensatie dat ik ledematen niet kan bewegen terwijl dat wel kan als ik het eenmaal doe. Als ik dat gevoel heb na een dut, dan weet ik dat ik de bodem heb aangetikt, dat ik weer boven water kan komen, lucht kan happen en verder kan zwemmen. Of zoals de windgeest Ariel het ziet: "Full fathom five thy Berggeit lies. Of her bones are coral made [...] Nothing of her that doth fade, but doth suffer a sea-change, into something rich and strange [...] Ding-dong-bell" (vrij naar Billy uit Stratford). Iets zegt me – en dit is volkomen intuïtief en op geen enkele wijze onderbouwd – dat die staat-van-zijn, die coral sea-change, mijn herstel bevordert. En misschien is het niets anders dan de doodgewone verkwikking van doodgewone slaap die we allemaal nodig hebben. Maar het voelt niet als slaap, het voelt als iets anders: a state of lower consciousness, met alleen de wiebelingen van het water als beweging in de stasis. Een tegenhanger van de staat waarin ik verkeer als ik mediteer en op een relaxte, afstandelijke manier alert ben. 

De middagdut is een onderdompeling, de meditatie is een aanraking. Maar de onderdompeling is niet passiever dan de aanraking: de Berggeit duikt actief naar beneden om de bodem aan te tikken, hetgeen in wezen ook een aanraking is. In het Engels is er een woord dat al die dimensies beter afdekt: immersion. You can immerse yourself in something. Actief. Als ik de rust niet pak dan merk ik de vermoeidheid niet, en die stapelt zich dan op... onder water... Dus ik moet onderwateractie ondernemen; het rusten is een activiteit. Maar de afstand, de waarnemende distantie die nodig is voor meditatie is er dan niet. Dus naast vier of vijf uur per dag rusten, mediteer ik zeker een half uur per dag en doe ik een half uur yoga. De basisactiviteiten om me op het recht pad naar boven te houden.

Ik vind dat ik moet opschieten met het onderzoeken en beschrijven van deze zijnstoestanden, voor ik beter ben, en me absoluut niet meer kan voorstellen hoe het was. Zo heb ik al maanden het plan om te schrijven over mijn volstrekt verstoorde waarneming van geluid tijdens mijn ziekte. Ik heb het nog niet gedaan, misschien omdat het wel heel dicht tegen mijn professionele bezigheden aanligt. En omdat het zo afschuwelijk was. Maar sinds de citalopram normaliseert mijn zintuiglijke waarneming zo snel dat ik nu moet opschieten daarmee. Voor het volgende blog…